Choroba Niemanna-Picka – Objawy, przebieg, diagnoza i leczenie.
Choroba Niemanna-Picka, ang. Niemman-Pick disease, to rzadko występująca leukodystrofia, potocznie określana jako „dziecięcy Alzheimer”. Leukodysrofie to grupa zaburzeń istoty białej mózgu o charakterze postępującym, które manifestują się objawami neurologicznymi. W przebiegu choroby Niemanna-Picka dochodzi do odkładania się m.in. cholesterolu i tłuszczów w komórkach organizmu, z czego wynikają poszczególne symptomy.
Choroba dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący, a jej przyczyną są mutacje w genach: NPC1, NPC2 i SMPD1. W zależności od przyczyn i objawów wyróżniono cztery typy choroby: A, B, C i D. Występują z różnym rozpowszechnieniem: typ A: u mniej niż 1:1000 000, typ B: 1-9:1000 000; typ C 1:130 000 żywych urodzeń, a w typ D – nieokreślone.
Choroba Niemanna-Picka jest częstsza w określonych populacjach. Typ A i B jest charakterystyczny dla Żydów Aszkenazyjskich, typ B dla obszaru Magherb Afryki Północnej, typ C częściej występuje w populacji hiszpańsko-amerykańskiej w południowym Nowym Meksyku, a typ D w populacji francusko-kanadyjskiej w Nowej Szkocji.
Przyczyny genetyczne
Mutacje genu SMPD1 powodują chorobę typu A i B. Wspomniany gen zawiera instrukcje dla prawidłowego wytwarzania enzymu zwanego kwasem sfingomielinazy, który przekształca substancje tłuszczowe jak sfingomielina. Mutacja SMPD1 powoduje niedobór kwasu, a tym samym spichrzanie, czyli odkładanie sfingomieliny oraz cholesterolu w tkankach i narządach organizmu.
Mutacje genów NPC1 i NPC2 są przyczyną choroby Niemanna-Picka typu C. Gen NPC1 koduje białko warunkujące prawidłową wędrówkę cholesterolu i innych tłuszczów w komórkach. Jego niedobór prowadzi do nadmiernego magazynowania tłuszczów w komórkach (podtyp C1).
NPC2 zawiera instrukcje niezbędne do wytwarzania białka wiążącego i transportującego cholesterol. Zmniejszenie poziomu lub jego brak skutkuje nadmiernym odkładaniem się lipidów i cholesterolu w komórkach (podtyp C2).
Trzeba zaznaczyć, że dokładne funkcje białek genów NPC1 i NPC2 nie są do końca jasne. Choroba Niemanna-Picka typu D prawdopodobnie wynika z allelowego wariantu mutacji w genie NPC1.
Objawy i przebieg
Moment wystąpienia pierwszych objawów może w pewnym stopniu zasugerować rozpoznanie typu choroby Niemanna-Picka:
- typ A: okres noworodkowy, niemowlęcy;
- typ B: dzieciństwo, dojrzewanie;
- typ C: zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość);
- typ D (wariant Nova Scotia): zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość).
W poszczególnych typach choroby obserwuje się następujące objawy:
Typ A: żółtaczka, powiększona wątroba, poważne uszkodzenie mózgu (objawy neurologiczne, jak np. nieprawidłowe odruchy, drgawki, niepełnosprawność intelektualna); niekorzystne rokowanie – okres przeżycia od 2 do 4 lat.
Typ B: powiększona wątroba i śledziona, nieuszkodzony układ nerwowy, możliwe trudności z oddychaniem, powiększenie narządów wewnętrznych i niewydolność prawokomorowa serca.
Spichrzanie sfingomieliny u pacjentów z typem A i B choroby jest spowodowane niewystarczającą aktywnością enzymu: sfingomielinazy. W typie A produkowane jest mniej niż 5%, natomiast w typie B zachowane jest wytwarzane jest 5-10% normalnego poziomu sfingomielinazy. Typ B to łagodniejsza postać choroby Niemanna-Picka. Obniżenie poziomu sfingomielinazy we krwi potwierdza rozpoznanie choroby.
W typach C i D występuje umiarkowane powiększenie wątroby i śledziony. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo uszkodzenia mózgu. Ponadto stwierdza się inne objawy, jak np. niezdolność spoglądania w dół, trudności w przełykaniu oraz postępująca utrata wzroku i słuchu, a także niepełnosprawność ruchowa. Obserwowany jest wysoki poziom cholesterolu we krwi, a w narządach wewnętrznych obecne są złogi cholesterolu i innych lipidów.
Rokowanie w opisywanych typach jest niekorzystne. Choroba w 100% jest śmiertelna, a ludzie nią dotknięci zwykle umierają w drugiej dekadzie życia. Bardzo rzadko notuje się dłuższe przeżycie.
Diagnostyka choroby
Aby zdiagnozować chorobę Niemanna-Picka konieczne jest stwierdzenie objawów klinicznych i zmian biochemicznych. Rozpoznanie potwierdza się badaniami genetycznymi. Warto też wykonać tomografię komputerową głowy i rezonans magnetyczny.
Jeśli znana jest mutacja w danej rodzinie, wówczas możliwa jest diagnostyka prenatalna, polegająca na analizie materiału pobranego podczas amniopunkcji lub biopsji kosmówki.
Dziecko powinno być skonsultowane przez genetyka, pediatrę, neurologa dziecięcego, lekarza specjalizującego się w zaburzeniach metabolicznych i hepatologa.
Możliwości terapeutyczne
Na chwilę obecną choroba jest niewyleczalna. Dla typu A, jeszcze nie opracowano skutecznej metody leczenia. W typie B uzyskuje się korzystne wyniki po przeszczepie szpiku. Duże nadzieje pokłada się także w terapii genowej i enzymatycznej terapii zastępczej. W przypadku typu C i D choroby stosowana jest dieta niskocholesterolowa, ale nie daje zadowalających efektów.
W typie C dobre efekty może przynieść tzw. lek sierocy o nazwie milugast. W Polsce aktualnie nie jest jednak objęty refundacją.
Zaleca się, by chory pozostawał pod opieką doświadczonego genetyka,
neurologa, kardiologa, internisty, hepatologa, chirurga, pediatry, gastroenterologa, fizjoterapeuty, neurologopedy, terapeuty zajęciowego i dietetyka. Należy zadbać o właściwy dobór rehabilitacji ruchowej.
Dziecko z zespołem Niemanna-Picka będzie wymagało stałej opieki rodzica. Choroba postępuje z czasem i doprowadza do trwałej niepełnosprawności.
Może to Ci się spodoba
Zespół Tourette’a – na czym polega i jak wygląda leczenie?
Nerwowe powtarzanie tej samej czynności, niekontrolowane tiki, wulgarne przekleństwa rzucane w przestrzeń lub do konkretnej osoby. Podskakiwanie, powtarzalne grymasy, dotykanie innych osób. To jedne z najczęstszych objawów zespołu Tourette’a. Pojawiają
Dyssomnie u dzieci – co to takiego?
Problemy ze snem u dzieci podzielić można na trzy główne typy: dyssomnie, parasomnie oraz zaburzenia medyczno – psychiatryczne. Czym objawiają się pierwsze z nich? Główne objawy dyssomni Pierwotna nadmierna senność
Olej z czarnuszki na choroby autoimmunologiczne
Często walczymy z różnymi chorobami. Jesteśmy bombardowani z różnych stron lekarstwami na wszystko. Na świecie znajdzie się naprawdę wielu ludzi, którzy mają problemy z chorobami autoimmunologicznymi, które bardzo mocno uprzykrzają
Co to jest padaczka? Napady padaczkowe – Objawy, diagnostyka i leczenie.
Padaczka (łac. epilepsia, ang. epilepsy) to tendencja do występowania nawracających napadów. Napadem padaczkowym określamy zespół objawów neurologicznych polegający na nieprawidłowych ruchach ciała, które są efektem zrywań mięśniowych, drgawek i prężeń
Zapalenie stawów – jak sobie z nim radzić?
Zapalenia stawów utrudniają poruszanie się, przez co znacząco obniżają jakość życia chorego. Obok osteoartrozy, są jedną z najczęstszych chorób będącą przyczyną niepełnosprawności i kalectwa. Istnieją różnorodne odmiany zapaleń stawów, które
Objawy, rozpoznanie i leczenie anginy u dzieci – poradnik
Angina jest chorobą, którą wywoływać mogą zarówno wirusy, jak i bakterie. Do typowych jej objawów zalicza się gorączkę, uczucie osłabienia i ból gardła. Anginę wywołują między innymi rynowirusy i wirus
Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka
Wodogłowie (łac. hydrocephalus) to nabyte lub wrodzone gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Mechanizm wady polega na utrudnieniu odpływu płynu (wodogłowie niekomunikujące), bądź zaburzeniu jego wchłaniania w układzie komorowym
Glikogenozy – choroby spichrzeniowe glikogenu
Glikogen to polisacharyd zbudowany z wielu cząsteczek glukozy. Jest to forma zmagazynowania glukozy w wątrobie i mięśniach człowieka. Glukoza jest źródłem energii dla całego organizmu i jest dostarczana z pożywieniem.
Zespół Downa. Okres wczesnego dzieciństwa
W przypadku dzieci urodzonych z zespołem Downa koniecznie potrzebna jest im stała opieka lekarska, ale też właściwe wspomaganie rozwoju. Rodziców czeka długa droga rzeczywiście trudna i pełna wyrzeczeń, ale też
Zespół obciążenia opiekuna
Doświadczenia związane z opieką nad osobą chorą mogą być nasycone pozytywnie i np. umożliwiać indywidualny rozwój opiekuna oraz nabycie nowych umiejętności, bądź też negatywnie, co odzwierciedla zjawisko obciążenia, określanego często
Mukowiscydoza – co to? Objawy, kiedy się ujawnia, długość życia?
Choroba zaliczana jest do jednych z najczęściej pojawiających się u człowieka. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że jest to przypadłość genetyczna. Odpowiedzialna jest za nią pewna mutacja w genie, który
Leukocyty w moczu – Co to, jakie badania i jak leczyć?
Leukocyty potocznie zwane białymi krwinkami pełnią bardzo ważną funkcję w układzie odpornościowym, ponieważ chronią przed drobnoustrojami. W sytuacji, gdy w ciele znajduje się ich zbyt mała liczba, pojawiają się różne
Mukopolisacharydozy – Co to jest i jak leczyć?
Mukopolisacharydozy (ang. Mucopolysaccharidoses, MPS) to grupa dziedzicznych zaburzeń metabolizmu mukopolisacharydów (długołańcuchowych cząsteczek cukrowych należących do grupy glikozaminoglikanów – GAG), spowodowanych mutacjami różnych genów. Zwykle są przekazywane w sposób autosomalny recesywny.
Krztusiec – co to jest? Objawy i leczenie choroby
Krztusiec, inaczej koklusz to dość groźna choroba, na którą najczęściej zapadają dzieci w wieku od niemowlęcego, do lat czterech. Do zarażenia dochodzi najczęściej u noworodków w szpitalach, gdy nie są
Angina – Co to jest? Objawy, choroba i leczenie Anginy
Zapalenie migdałków podniebiennych, potocznie zwane anginą wywoływane jest najczęściej przez bakterie, lecz może też być wynikiem infekcji wirusowej. To bardzo częsta choroba układu oddechowego. Jednym z jej objawów jest biały
2 komentarze
Aurelia
25 listopada, 16:17Patrycja
27 grudnia, 21:56